همه چیز در مورد انحصار وراثت

زمانی که شخصی فوت می نماید و اموالی از او بجا می ماند نزدیکان فرد متوفی در صدد تقسیم اموال و سهم الارث خود بوده و لازمه آن اخذ گواهی انحصاروراثت و تعیین تکلیف در خصوص این که چه اشخاصی جزء وراث می باشند ضروریست. قانون این اجازه را به وراث متوفی داده است که به محض درخواست توسط هریک از ورثه، مراحل انحصاروراثت و تقسیم اموال روال قانونی خود را طی نموده و نیاز به حضور همه ورثه در انحصاروراثت هیچیک از مراحل تقسیم اموال نباشد.

● حق الوکاله با تمام هزینه های دادرسی هفت میلیون و پانصد هزار تومان می باشد.

● چهار میلیون تومان بدواً توسط وکیل انحصار وراثت اخذ و الباقی پس از صدور و تحویل گواهی انحصار وراثت.

● زمان تقریبی برای انحصار وراثت محدود 40 روز.

تماس با شماره 09120362123

وکیل برای انحصار وراثت

بهتر است ابتدا کمی در مورد انحصار وراثت بدانیم:

انحصار وراثت چیست؟

زمانی که یک فرد فوت می‌کند، اموال و دارایی‌های او به ورثه بازمانده از او منتقل می‌شود. انحصار وراثت در حالتی اجرا می‌شود که فوت فرد متوفی تائید شده است. پس از تائید فوت فرد، ورثه‌های او مشخص می‌شوند و ذینفعان می‌توانند درخواست خود را برای دریافت حصر وراثت به مرجع صالح (سازمان ثبت احوال کشور یا مرجع قضایی) اراده دهند. زمانی که ورثه‌های متوفی به ادارات و مؤسسات دولتی مراجعه می‌کنند تا سهم الارث خود را دریافت کنند، گواهی انحصار وراثت از آن‌ها درخواست می‌شود. این گواهی یک مدرک قانونی است که به ورثه‌ها امکان دریافت سهم الارث را فراهم می‌کند. همچنین توصیه می‌شود که ورثه تا حدودی با قوانین انحصار وراثت آشنا باشند. توجه داشته باشید که انحصار وراثت تنها مربوط به تقسیم دارایی‌ها نیست و ممکن است بدهکاری‌ها و بستانکاری‌های فرد نیز به ارث برسد.

مراحل گام به گام انحصاروراثت از طریق مرجع قضایی؟

1- در صورتیکه از مرجع قضایی اقدام می کنید، ثبت دادخواست انحصاروراثت از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و ثبت و ارجاع آن توسط مرجع قضایی به شعبه مربوطه.

2- تهیه استشهادیه از طریق دفاتراسناد رسمی که ذیل آن را سه نفر شاهد تایید کرده و گواهی نمایند که متوفی در آن تاریخ فوت و وراث حین الفوت چه اشخاصی هستند.

3- اگر متوفی قبل از سال 95 فوت کرده است گواهی مالیات بر ارث یکی از الزامات مدارک پیوستی می‌باشد.

4- گام بعدی، بعد از ابلاغ از طریق دادگاه صلح نوبت به رسیدگی می‌شود که شخص متقاضی به شعبه مراجعه و تمام مدارک لازم را ارائه می نماید.

5- دادگاه صلح پس از بررسی مدارک درصورتی که اموال متوفی بیشتر از پنجاه میلیون تومان باشد اقدام به نشرآگهی نموده و بعد از آن گواهی را صادر می نماید.

انواع گواهی انحصار وراثت

مراحل انحصار وراثت، دریافت گواهی انحصار وراثت را نیز شامل می‌شود که به دو نوع گواهی محدود و گواهی نامحدود تقسیم می‌شود.

تفاوت اصلی بین این دو نوع گواهی به میزان ارزش میراث بازمانده متوفی مربوط است. گواهی انحصار وراثت محدود و نامحدود به ترتیب بر اساس وجود یا عدم وجود اموال متوفی صادر می‌شود. این دو نوع گواهی تفاوت‌هایی در مراحل اداری و زمان مورد نیاز برای صدور دارند.

1. اگر متوفی میراثی به ارث گذاشته باشد، گواهی انحصار وراثت نامحدود مورد نیاز است.
2. اگر متوفی میراثی نداشته باشد، گواهی انحصار وراثت محدود کافی است.
3. هزینه صدور هر دو نوع گواهی یکسان است. اما صدور گواهی نامحدود به دلیل نیاز به انتشار آگهی، زمان بیشتری را می‌طلبد. (آگهی توسط دادگاه صالح به صورت رایگان منتشر می‌شود.) زمان صدور گواهی توسط وکلای ارث حدود ۴۰ روز است. 

انحصار وراثت محدود

گواهی انحصار وراثت محدود در شرایطی صادر می‌شود که ارزش میراث بازمانده از فرد متوفی کمتر از 50 میلیون ریال باشد. برای دریافت این گواهی، ورثه‌های فرد متوفی باید در یکی از دفاتر اسناد رسمی فرم استشهادیه محضری را تکمیل کنند. این فرم نیازمند حضور سه نفر شاهد است که شهادت می‌دهند فرد فوت شده و هیچ ورثه‌ای به جز افرادی که هویت خود را اعلام کرده‌اند، وجود ندارد. سپس فرم استشهادیه باید توسط دفترخانه گواهی شود.

در مرحله بعد، ورثه‌ها باید با مراجعه به یکی از دفاتر الکترونیک خدمات قضایی، دادخواست گواهی انحصار وراثت محدود را تکمیل نمایند.

انحصار وراثت نامحدود

در صورتی که ارزش اموال و دارایی فرد فوت شده بیشتر از 50 میلیون ریال باشد، ورثه‌ها می‌توانند اقدام به دریافت گواهی انحصار وراثت نامحدود کنند. این گواهی نسبت به گواهی انحصار وراثت محدود مدت زمان بیشتری نیاز دارد. برای دریافت این گواهی، شورای حل اختلاف یک آگهی منتشر می‌کند که نباید شخص ذینفع دیگری وجود داشته باشد. پس از گذشت یک ماه از انتشار آگهی، گواهی انحصار وراثت نامحدود برای ورثه‌ها صادر می‌شود.

تفاوت‌های اصلی بین گواهی انحصار وراثت محدود و نامحدود عبارتند از:

میزان ارزش اموال متوفی

گواهی انحصار وراثت محدود: زمانی صادر می‌شود که ارزش اموال متوفی کمتر از 50 میلیون ریال باشد.

گواهی انحصار وراثت نامحدود: برای اموال با ارزش بیشتر از 50 میلیون ریال صادر می‌شود.

مراحل اخذ گواهی

گواهی انحصار وراثت محدود: به سرعت و با مراحل ساده‌تری صادر می‌شود.

گواهی انحصار وراثت نامحدود: نیازمند انتشار آگهی و رعایت مراحل اداری بیشتری است.

آیا انحصار وراثت اجباری است؟

پاسخ به این سوال بستگی به دارایی و اموال متوفی دارد با این شرح که اگر شخصی که فوت کرده مالی برای تقسیم بین وراث نداشته باشد و یا یکی از ورثه  احتیاجی نباشد که به ادارات دولتی و غیر دولتی، خود را بعنوان ورثه  متوفی معرفی نماید ، با توجه به موارد فوق الذکر هیچ الزامی وجود ندارد حتی نیازی برای داشتن انحصار وراثت نیست. اما اگر متوفی مالی نداشته باشد و فقط با ارائه برگه مذکور به  اداره‌ای مثل بیمه هستید انحصار وراثت محدود کفایت می‌کند و درصورتی که متوفی اموالی برای تقسیم داشته باشد، داشتن گواهی انحصار وراثت  نامحدود الزامی است.

مدارک لازم برای درخواست انحصار وراثت چیست؟

برای درخواست انحصار وراثت، بسته‌ای از مدارک و اطلاعات ضروری باید تهیه و ارائه گردد. در ایران، به طور کلی مدارک لازم برای درخواست انحصار وراثت عبارتند از:

گواهی فوت: این مدرک در برخی استان‌ها به صورت الکترونیکی و از طریق سامانه درخواست گواهی فوت قابل اخذ است. در صورتی که دسترسی به این گواهی ندارید، می‌توانید از وکلای حقوقی یا مشاوران متخصص در این زمینه کمک بخواهید.

1. استشهادیه محضری: مدرکی است که اطلاعات مربوط به تاریخ و محل فوت فرد را شامل می‌شود.
2. شناسنامه متوفی: کپی شناسنامه فرد فوت‌شده باید به همراه مدارک دیگر ارائه شود.
3. عقدنامه یا کپی آن: اگر ورثه ازدواجی هستند، مدارک مرتبط با عقدنامه لازم است.
4. شناسنامه ورثه: کپی شناسنامه ورثه برای ارائه به دفتر خدمات الکترونیک قضایی مورد نیاز است.
5. وصیت‌نامه (در صورت وجود): اگر وصیت‌نامه وجود دارد، باید به عنوان یکی از مدارک ارائه شود.
6. گواهی تسلیم اظهارنامه مالیاتی: برای فوت‌شدگان قبل از سال ۹۵ که تاکنون اقدامی برای اظهارنامه مالیاتی ننموده‌اند، گواهی تسلیم اظهارنامه مالیاتی لازم است.

در صورتی که مدارک شما دچار نقص باشند یا ورثه دیگر همکاری ننمایند، می‌توانید با مشاوران گروه وکلای عدلجو تماس بگیرید تا در اخذ مدارک یا اطلاعات بیشتر به شما کمک کنند.

انحصار وراثت چقدر طول میکشد؟

در مورد اعلامیه های فوت صادر شده تا پیش از اجرای قانون برنامه پنج ساله هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۴۰۳ که منتهی به صدور گواهی انحصار وراثت نشده است در صورت درخواست هر یک از وراث یا ذی نفعان و یا به موجب دستور مرجع قضایی با اعلام مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه در موارد نیاز اشخاص برای شناسایی وراث متوفی جهت اقامه دعوا، سازمان ثبت احوال کشور مکلف است گواهی انحصار وراثت را ظرف بیست روز از تاریخ دریافت درخواست یا دستور با رعایت ترتیب مقرر در آیین نامه اجرایی بند "ث" ماده ۱۱۳ قانون برنامه پنج ساله هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران (موضوع صدور گواهی انحصار وراثت توسط سازمان ثبت احوال کشور) صادر کند.

مراحل انحصاروراثت ماشین

 اگر در اموال متوفی در زمان  فوت خودرویی وجود داشته باشد، وراث برای تقسیم و فروش آن باید ابتدا به شورای حل اختلاف مراجعه نموده و با اخذ گواهی انحصاروراثت و بعد از این مرحله با مراجعه به اداره دارایی و مالیات ، و تشکیل پرونده جهت پرداخت مالیات بر ارثی که به خودرو تعلق میگیرد و اخذ گواهی مالیات بر ارث اقدام به فروش خودرو متوفی نمایند.

مراحل انحصاروراثت ملک

در امر انحصار وراثت زمین یا املاک  با توجه به مراحلی که باید طی نمود تا  گواهی انحصاروراثت از شورای حل اختلاف آخرین محل مسکونی متوفی آغاز شود و  باپرداخت مالیات بر ارث ملک توسط هریک از وراث واخذ گواهی مالیات برارث ملک ، وراث میتوانند اقدام به تقسیم وفروش ملک مورد نظر نمایند .انحصاروراثت ملک یعنی شروع انحصاروراثت برای تعیین سهم الارث هریک از وارثان شخصی که فوت شده است.

اگر انحصاروراثت نشود چه میشود؟

در تمام اقدامات  حقوقی، بانکی و ثبتی و … فقط به درخواست ذی نفع ترتیب اثر داده میشود و زمانی که شخصی فوت می نماید لزوم تعیین ورثه متوفی فقط بوسیله گواهی انحصاروراثت مشخص میگردد . در صورت عدم اقدام به دریافت گواهی، امکان تقسیم و یا انتقال ترکه و انجام اموری که مربوط به ادارات دولتی و بانک‌ها است، وجود نخواهد داشت.

مدت زمان انحصاروراثت بعدازفوت؟

 در گرفتن گواهی انحصاروراثت قانون زمان محدود و مشخصی را معین نکرده است و ورثه مختار هستند که هر زمانی که تمایل دارند درخواست را ثبت نمایند.  ولی بنا به دلایلی که ممکن است مشکل ساز شود توصیه میکنیم در سریع ترین زمان ممکن بعدازفوت ، ورثه اقدام به اخذ گواهی انحصاروراثت نمایند، بطور مثال در پرداخت مالیات بر ارث دارایی متوفی  اداره مالیات درخصوص  هزینه هایی مانند  کفن و دفن، دیون ، مهریه..... فقط تا یکسال از تاریخ فوت وراث را از پرداخت مالیات معاف می نماید.یا فوت یکی از ورثه که کار را پیچیده تر و وراث بیشتری را باید در امور ترکه سهیم نموده و راه طولانی تری باید طی شود.

جریمه دیرکرد انحصاروراثت؟

در مورد اینکه دیرکردی بابت ندادن درخواست انحصاروراثت به ورثه تعلق بگیرد قانونی وجود ندارد و اختیار با خود ورثه بوده اما زمانی که ورثه اقدام به تقسیم اموال کنند باتوجه به پرداخت مالیات بر ارث دچار مشکلاتی میشوند که در ادامه بیان خواهد شد.

۱-وراثی  که فوت مورث آن‌ها، قبل از سال ۱۳۹۵ فوت کرده‌اند، موظف هستند ظرف حداکثر شش ماه از تاریخ فوت، به اداره امور مالیاتی محل اقامت متوفی ، مراجعه کنند.در صورتی که وراث، در موعد اعلام شده، به اداره مالیات مراجعه نکنند و  مهلت شش ماهه به پایان برسد، دولت، معادل ۱۰ درصد مالیات در نظر گرفته شده را به عنوان جریمه مالیات بر ارث ، از وراث دریافت می‌کند.

جریمه مالیات برارث باتوجه به قانون اصلاح شده: 

بعد از سال ۱۳۹۵ ورثه ملزم په پرداخت جریمه مالیات بر ارث نبوده 

ولی  موظف هستند اظهارنامه مالیات بر ارث را حداکثر تا یک سال بعد از فوت متوفی، به سازمان امور مالیاتی تقدیم کنند. ارائه به موقع این سند به اداره مالیات، این امکان را برای ورثه فراهم می‌کند تا باکسر ومعافیت  واجبات مالی و عبادی و دیون ، مهریه ، هزینه‌های کفن و دفن بهره مند شوند.البته بر خلاف قانون سابق، الزامی به پرداخت مالیات بر ارث تمام اموال، با توجه به قانون اصلاح شده وجود ندارد.

آثار داشتن گواهی حصر وراثت چیست؟

استفاده از گواهی حصر وراثت به وراث و ذی‌نفعان امکان می‌دهد تا در تمام امور حقوقی و اداری، از جمله دفاتر اسناد رسمی و بانک‌ها، اقدام کنند. عدم حصر وراثت موجب مشکلاتی در تقسیم و انتقال دارایی‌ها می‌شود و از این رو به ادارات دولتی و بانک‌ها نیازمند داشتن گواهی حصر وراثت می‌شوند. افراد جانشین و نماینده قانونی شخص فوت‌شده معتقد به اطلاعات درج شده در گواهی حصر وراثت می‌شوند، که این اطلاعات شامل نام و اطلاعات وارثان معتبر می‌باشد.

برگه استشهادیه محضری حصر ورثه چیست؟

برگه استشهادیه محضری حصر ورثه، یک مرحله مهم در فرایند انحصار وراثت است. در این مرحله، سه نفر به یکی از دفاتر اسناد رسمی مراجعه می‌کنند و با تکمیل فرم مربوط به استشهادیه، اطلاعات مرتبط با افراد فوت‌شده را ثبت می‌کنند. این فرم حاوی جزئیات ورثه‌ها و ارثیه‌های متوفی می‌باشد. سپس دفتر اسناد رسمی این اطلاعات را بررسی کرده و با امضاء، گواهی و تصدیق می‌کند. لازم به ذکر است که در صورتی که شخص موکل به نیاز به حضور در دفتر اسناد رسمی نباشد یا بخواهد از خدمات وکیل برای انجام این مرحله بهره‌مند شود، می‌تواند با اخذ استشهادیه محضری توسط وکیل، بدون نیاز به حضور شخصا و بدون آوردن شواهد، اقدام به انجام این مرحله نماید. در مورد قانون جدید انحصار وراثت، تاکنون هیچ تغییر قانونی اعلام نشده است. بنابراین، برای فوت شدگان قبل از سال ۹۵، هنوز نیاز به اخذ گواهی تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارث یا مفاصاحساب مالیاتی برای دریافت گواهی انحصار وراثت وجود دارد.

گواهی تسلیم اظهارنامه مالیاتی چیست؟

گواهی تسلیم اظهارنامه مالیاتی به معنای تصدیق و اعلام اداره مالیات مینی است که اظهارنامه مالیات بر ارث توسط یکی از وراث پس از فوت شخص متوفی، ثبت شده است. این گواهی از اداره مالیات مینی صادر می‌شود و در مراحل انحصار وراثت، به ویژه پیش از دادخواست یا در حین اجرای مراحل انحصار، به شورای حل اختلاف ارائه می‌شود.

وراثانی که می‌خواهند امور مالیاتی متوفی را مدیریت کنند، باید ابتدا اظهارنامه مالیات بر ارث را ثبت کنند. در صورتی که شخص متوفی قبل از سال ۱۳۹۵ فوت کرده باشد و وراث هنوز به مراحل انحصار وراثت نپرداخته باشند، آنها موظف به ثبت اظهارنامه مالیات بر ارث قبل از دادخواست یا حین اجرای مراحل انحصار وراثت هستند. پس از ثبت، گواهی تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارث از اداره مالیات مینی دریافت می‌شود و به عنوان اسنادی محکم در شورای حل اختلاف ارائه می‌گردد. وارثان فوت شدگان پس از سال ۱۳۹۵ نیز می‌توانند اظهارنامه مالیاتی را پس از انجام مراحل انحصار وراثت ثبت نمایند.

آخرین تغییرات مراحل صدور گواهی انحصار وراثت در رویه قضایی

با توجه به بخشنامه شماره ۳۸۳۸۴ مورخ ۷ /۷/ ۱۳۹۹ از سوی وزارت دادگستری، تغییرات جدیدی در مراحل صدور گواهی انحصار وراثت اعلام شده است. طبق این بخشنامه، اگر متوفی دارای اموال بیشتر از ۵۰۰ میلیون ریال معادل ۵۰ میلیون تومان باشد، گواهی انحصار وراثت بدون محدودیت صادر خواهد شد و برای آن نیاز به نشر آگهی وجود دارد. از سوی دیگر، اگر اموال شخص فوت‌شده کمتر از ۵۰ میلیون تومان باشد، شوراهای حل اختلاف گواهی انحصار وراثت محدود را صادر می‌کنند. این تغییر به دلیل حذف مرحله نشر آگهی، مدت زمان اخذ گواهی انحصار وراثت محدود را به شدت کاهش داده است، به طوری که این فرآیند حالا در مدت ۳ تا ۷ روز کاری انجام می‌شود. لازم به ذکر است که قبل از این تغییرات، حداقل میزان اموال برای حصر ورثه نامحدود، ۳۰ میلیون ریال بوده است؛ اما با تأیید ریاست قوه قضاییه و تصویب بخشنامه جدید، این میزان به ۵۰ میلیون تومان افزایش یافته است.

در صورت عدم همکاری وراث در مراحل انحصار وراثت چه باید کرد؟

در صورتی که به هر دلیلی امکان همکاری با یک یا چند نفر از ورثه در مراحل انحصار وراثت وجود نداشته باشد، به عنوان مثال به دلیل عدم دسترسی به مدارک شناسنامه یا وجود مشکلات مختلف، اقدامات زیر انجام می‌شود:

1. تقاضای استعلام از اداره ثبت احوال: ذی‌نفعان می‌توانند از شورای حل اختلاف تقاضای استعلام از اداره ثبت احوال را داشته باشند. این درخواست به منظور بررسی وضعیت ورثه‌ها و دریافت اطلاعات مورد نیاز ارسال می‌شود.
2. نیاز به دعوت از وکیل: در صورت نیاز، افراد متاثر می‌توانند از خدمات وکیل استفاده کنند تا امور حل اختلاف و انحصار وراثت را به نحو صحیح پیگیری کنند. وکیل می‌تواند به عنوان نماینده و دفاع‌کننده حقوقی افراد در این مسائل عمل کند.
3. استعلام توسط شوراهای حل اختلاف: در صورتی که ورثه به طبقه‌های بالاتر (مثلاً دوم و سوم) برسند و شکایت‌ها در حال پیشرفت باشند، شوراهای حل اختلاف تهران ممکن است استعلام نیاز به وراث دیگر را انجام دهند تا محرز شود که کسی از طبقه اول باقی نمانده است.
4. لازم به ذکر است که این اقدامات بر اساس درخواست یا دادخواست دهنده و با هماهنگی با وکیل انجام می‌شوند. همچنین، هزینه‌ای برای انجام این استعلام‌ها لازم نیست پرداخت شود.

برای گرفتن حصر ورثه باید به اداره دارایی مراجعه کرد؟

برای گرفتن حصر وراثت، باید به اداره دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرد. البته، اگر متوفی قبل از سال ۹۵ فوت کرده باشد، لازم است گواهی تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارث از اداره مالیات دریافت شود. پس از صدور گواهی انحصار وراثت نامحدود، می‌توانید در هر زمانی که نیاز به تقسیم و یا انتقال ترکه داشته باشید، پرداخت مالیات بر ارث و ارائه اظهارنامه مالیاتی را انجام دهید. مهم است توجه داشته باشید که این مالیات نه زمان مشخصی را درخواست می‌کند و نه هر گونه جریمه‌ای به همراه دارد.

برای انجام امور مالیاتی وراث، می‌توانید از تیم تخصصی وکلای عدلجو در تهران و کرج استفاده کنید. برای انحصار وراثت، اگر وکیل داشته باشید که مراحل توسط وکیل دادگستری انجام می‌شود، در غیر این صورت می‌بایست با مدارک مورد نیاز به دفتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و دادخواست صدور گواهی انحصار وراثت را ارائه دهید. نیز حضور وکیل می‌تواند در این مراحل کمک کننده باشد. به همین ترتیب، استشهادیه محضری نیز در صورت عدم حضور وکیل حیاتی است.

درجات و طبقات گوناگون ورثه در انحصار ورثه

در حین دریافت گواهی انحصار وراثت، یکی از جنبه‌های حیاتی از نظر قانونی، نسبت هر یک از ورثه به متوفی است. این نسبت‌ها معمولاً به دو صورت نسبی و سببی مطرح می‌شوند. نسبی به روابطی اشاره دارد که بر اساس ارتباط خونی، مثل والدین و فرزندان، ایجاد می‌شود. از سوی دیگر، روابط سببی به روابطی اشاره دارند که از طریق ازدواج ایجاد می‌شوند، مانند روابط همسران و ...

1. طبقه اول شامل: مادر، پدر، دختر، پسر (درجه یک)، فرزند فرزند یا نوه (درجه دو)
2. طبقه دوم شامل: پدر پدر، خواهران، برادران، پدر مادر، مادر پدر، مادر مادر (درجه یک)، خواهرزادگان و برادر زادگان (درجه دو)
3. طبقه سوم شامل: خواهر پدر یا عمه، خواهر مادر یا خاله، برادر پدر یا عمو، برادر مادر (درجه اول)، فرزندان آنها (درجه دوم)

ورثه با توجه به نسبت‌های خود با متوفی، در طبقات مختلف قرار گرفته و به درجات مختلف تقسیم می‌شوند. اگر یک فرد در طبقه اول حضور داشته باشد، ارث به طبقات دیگر نخواهد رسید. همچنین، هر طبقه نیز درجات مختلفی دارد که بر اساس آن تقسیم‌بندی صورت می‌گیرد. این ساختار نسبت به جنبه‌های مختلف موارد وراثتی را در چارچوب نظام قانونی مشخص می‌کند.

یعنی برای فوت شدگان قبل از سال ۹۵ مثلا امسال 1404 مالیات بر ارث حذف شده است؟

در مورد مالیات بر ارث، باید توجه داشت که این مالیات برای فوت شدگان قبل از سال ۹۵ حذف شده است. اما برای گرفتن گواهی حصر وراثت، اگر متوفی قبل از فروردین ۱۳۹۵ فوت کرده باشد، نیاز به اظهارنامه مالیاتی دارید. بنابراین، در این مورد، مهم است که مراحل انحصار وراثت و صدور گواهی انحصار را دقیقاً دنبال کنید.

ماترک متوفی چیست؟

معنی "ماترک" به دارایی‌ها و حقوقی اطلاق می‌شود که پس از فوت فردی باقی می‌ماند. این دارایی‌ها شامل مواردی مثل پول نقد (سپرده در بانک)، خودرو، زمین، خانه و همچنین حقوقی مانند حق قصاص، شفعه و حق خیار می‌شوند. ورثه‌ها به عنوان نمایندگان قانونی متوفی می‌توانند درخواست‌ها و دعاوی مربوط به ماترک را پیگیری کنند.

هر شخص می‌تواند تا حداکثر یک سوم از دارایی‌های خود را به نفع یک یا چند نفر از ورثه یا افراد دیگر به وصیت بگذارد. پس از محاسبه وصیت و پرداخت بدهی‌های متوفی، مابقی دارایی‌ها و اموال متوفی میان ورثه‌ها تقسیم می‌شود.

توصیه می‌شود با مشاوران حقوقی یا وکلای فراز تماس گرفته شود تا در مورد ماترک متوفی و مدارک دقیق مورد نیاز در کشور مشورت کاملی صورت گیرد.

نکات طلایی انحصار وراثت

نکات مهم در مورد انحصار وراثت عبارتند از:

زمان گرفتن گواهی انحصار وراثت

برای گرفتن گواهی انحصار وراثت، زمان مشخصی وجود ندارد و می‌توان در هر زمانی اقدام کرد.

اگر فرد فوت شده پس از فروردین ماه سال 1395 فوت کند، حتی در امور مرتبط با مالیات بر ارث و اظهارنامه مالیاتی، جریمه‌ای اعمال نخواهد شد.

وضعیت فرزندان

اگر فرزندی پیش از والدین خود فوت کند، مشمول ارث نمی‌شود.

برای مثال، اگر پدری 6 فرزند داشته باشد و یکی از فرزندان در سال 97 و مادر در سال 98 فوت کنند، وراث پدر فقط از 5 فرزند باقی‌مانده بهره‌مند خواهند بود.

مالیات بر ارث

وراث طبقه اول شهدا مشمول مالیات بر ارث نیستند.

وسایل منزل رد فوت شده مشمول مالیات نمی‌شوند.

برداشت وجه‌های شخص فوت شده از بانک با 3 درصد مالیات همراه است.

وسایل نقلیه موتوری نیز مشمول 2 درصد مالیات می‌شوند.

تسویه مالیات

طبق قوانین جدید، تمام ورثه لازم نیست که اظهارنامه مالیاتی ارائه دهند.

اگر برخی از ورثه همکاری نکنند یا در شرایط خاصی باشند، هر ورثه می‌تواند به اندازه سهم خود مالیات را پرداخت کرده و حق تصرف حقوقی و فروش آن را داشته باشد.

تفاوت با تقسیم اموال

انحصار وراثت جدا از تقسیم اموال است و در شورای حل اختلاف، عمل تقسیم اموال انجام نمی‌شود.

گواهی انحصار وراثت فقط مقدار سهم هر ورثه از اموال و ارث متوفی را مشخص می‌کند.

محرومیت از ارث به چه صورت است؟

محرومیت از ارث به معنای حقوق مالک مال و اموال برخی از ورثه‌ها که از دریافت ارث محروم می‌شوند، می‌پردازد. در واقع، قانون به طور مستقیم اجازه محرومیت از ارث را نمی‌دهد و برای لغو قراردادهای مرتبط با خویشاوندی، شرایط خاصی باید فراهم شود. برای محرومیت از ارث، اثبات نیاز است که ارتباط خونی با فرد متوفی وجود نداشته باشد یا فرد به اشتباه به عنوان خویش نسبت داده شده باشد.

1. به زبان ساده‌تر، این امر به معنای لغو قوانین و روابط خویشاوندی است که باعث از بین رفتن حقوق ارث می‌شود. با توجه به مخالفت قانونی، حتی یک وکیل حقوقی با تجربه در تهران یا شهرستان نیز نمی‌تواند به صورت مستقیم در این زمینه فعالیت کند.
2. در عمل، حتی با وجود وصیت‌نامه، محرومیت از ارث محدود به یک سوم اموال می‌شود و تنها در صورت موافقت تمام ورثه‌ها قابل اجراست. اگر یکی از ورثه وصیت‌نامه را رد کند، تنها یک سوم اموال مشخص شده در وصیت‌نامه اجرایی خواهد شد و بقیه از طریق ارث‌بری تعیین تکلیف خواهند شد.
3. به عبارت دیگر، محرومیت از ارث واقعی تنها زمانی امکان‌پذیر است که فرد بتواند ارتباط نسبی خود با فرزند خود را رد کرده و اثبات کند که وی به اشتباه به عنوان فرزند او شناخته شده است. این موضوع نیاز به ادله قوی دارد و بهتر است قبل از هر اقدامی از یک وکیل متخصص در این حوزه کمک گرفت.

مراحل انحصار وراثت پیش از مراجعه به دفتر خدمات قضایی

مراحل انحصار وراثت پیش از مراجعه به دفتر خدمات قضایی نیازمند تدابیر خاصی از سوی متقاضی می‌باشد. در این مرحله، تهیه مدارک و اسناد ضروری امری حیاتی است تا پس از آن به دفتر خدمات قضایی مراجعه و درخواست گواهی انحصار وراثت را ثبت نمایید. در زیر به مراحل پیش از مراجعه به دفتر خدمات قضایی برای انحصار وراثت پرداخته می‌شود.

یکی از گام‌های اصلی در این روند، تهیه گواهی فوت متوفی است که به عنوان بخشی از دادخواست انحصار وراثت درخواست می‌شود. در حال حاضر، متقاضیان می‌توانند از سایت death.sabteahval.ir بدون نیاز به حضور حضوری در نهادهای مرتبط، گواهی فوت خود را تهیه نمایند.

سپس، متقاضیان باید با معرفی دو نفر شاهد، اسنادی که منحصر بودن وراثت را نشان دهند، و در دفتر خانه‌های اسناد رسمی، استشهادیه‌ای تهیه نمایند. فرم مرتبط با استشهادیه جهت درخواست گواهی انحصار وراثت از طریق دفتر اسناد رسمی در دسترس قرار دارد. در مراحل بعدی، جزئیات بیشتری از مراحل انحصار وراثت توضیح داده خواهد شد.

مراحل انحصار وراثت مادر

وراث یا نماینده اشخاص فوت شده می‌توانند به دفتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و درخواست صدور سند را به ثبت برسانند. این درخواست به صورت الکترونیکی ثبت خواهد شد. پس از ثبت درخواست، شورای حل اختلاف به رسیدگی به موضوع می‌پردازد که زمان رسیدگی توسط شورا ممکن است بین حداقل ۷ تا حداکثر ۴۰ روز به طول بیانجامد. واقعاً زمان ارائه سند انحصار وراثت به ارزش کل اموال وابسته به این رسیدگی است.

اگر ارزش اموال موجود مازاد بر ۵۰ میلیون تومان باشد، شورا موظف به انتشار یک آگهی در روزنامه‌های کثیرالانتشار می‌شود. پس از گذشت سی روز از تاریخ انتشار آگهی و در صورت عدم وجود اعتراض از سوی دیگر اشخاص، شورا طی ۱۰ روز، سند انحصار وراثت را صادر می‌کند. در صورتی که ارزش کل اموال موجود درخواست دهنده کمتر از مبلغ مشخص شده باشد، آگهی صادر نخواهد شد و به طور معمول، در مدت ۱۰ روز پس از تاریخ درخواست، سند انحصار وراثت صادر خواهد شد.

مدارک لازم برای انحصار وراثت مادر

برای انحصار وراثت مادر، لازم است مدارک مربوطه را همراه داشته باشید. این مدارک از طریق ادارات مختلف از جمله سازمان ثبت احوال و دفاتر ثبت اسناد و املاک تهیه می‌شوند. برای آگاهی از مدارک مشخص شده در قانون انحصار وراثت مادر، می‌توانید با ما تماس بگیرید.

اولین مدرک مرتبط با انحصار وراثت مادر، گواهی فوت متوفی است. با در دست داشتن این گواهی، درخواست انحصار وراثت را ارائه دهید. وراث موظف به اعلام فوت متوفی به نماینده سازمان ثبت احوال کشور هستند. پس از اعلام فوت، سازمان ثبت احوال شناسنامه متوفی را باطل می‌کند و گواهی فوت را صادر می‌کند. سپس وراث می‌توانند این مدرک را به شورای حل اختلاف تقدیم نمایند. در صورتی که ورثه در خارج از کشور ساکن باشند، می‌توانند این امور را از طریق کنسولگری‌های ایران انجام دهند به عنوان نمایندگان معتبر.

برای دریافت این گواهی فوت، مدارک زیر لازم است:

ورقه تنظیم شده توسط پزشک یا دو استشهادیه از افراد حاضر در زمان فوت

کارت ملی و شناسنامه شخص فوت شده

مدت زمان اعلام درخواست برابر با ۱۰ روز از زمان فوت متوفی است. اگر توانایی تهیه مدارک مورد نیاز را در مهلت تعیین شده ندارید، ابتدا باید به سازمان ثبت احوال مراجعه و فوت را اعلام کنید. سپس مدارک را تهیه کرده و حتی پس از انقضای مهلت اعلام شده، به سازمان ثبت احوال ارائه دهید. مرحله بعد، تهیه استشهادیه است که توسط سه نفر از شاهدان تنظیم می‌شود. این شاهدان باید در زمان فوت حاضر و مطالب دقیق را در متن استشهادیه ذکر کنند. این مدرک را می‌توانید با مراجعه به دفاتر ثبت اسناد و املاک تهیه نمایید.

مراحل انحصار وراثت پدر

انحصار وراثت پدر به معنای تعیین و مشخص کردن وراث پدر و میزان سهم الارث هر یک از آنها است. این گواهی از سوی شورای حل اختلاف آخرین محل اقامتگاه قانونی متوفی صادر می‌شود.

مراحل انحصار وراثت پدر به شرح زیر است:

1. تهیه مدارک لازم: برای دریافت گواهی انحصار وراثت پدر، لازم است مدارک زیر را تهیه کنید:
2. کپی شناسنامه و کارت ملی متوفی
3. کپی شناسنامه و کارت ملی هر یک از ورثه
4. گواهی فوت متوفی
5. سند ازدواج یا طلاق متوفی
6. سند مالکیت یا اجاره‌نامه اموال متوفی
7. ثبت دادخواست: هر یک از ورثه و همچنین هر ذی نفعی می‌تواند دادخواست انحصار وراثت را از طریق دفتر خدمات الکترونیک قضایی تقدیم شورای حل اختلاف آخرین اقامتگاه قانونی متوفی کند.
8. رسیدگی به دادخواست: دادگاه پس از ثبت دادخواست، با بررسی مدارک و مستندات ارائه شده، نسبت به صدور گواهی انحصار وراثت اقدام می‌کند.
9. صدور گواهی انحصار وراثت: گواهی انحصار وراثت شامل نام و مشخصات متوفی، وراث و میزان سهم الارث هر یک از آنها است. این گواهی معمولاً ظرف مدت 7 روز کاری صادر می‌شود.
10. دریافت گواهی انحصار وراثت: گواهی انحصار وراثت پس از صدور، از سوی شورای حل اختلاف به متقاضی تحویل داده می‌شود.

استعلام انحصار وراثت قدیمی

برای درخواست استعلام و پیگیری وضعیت درخواست انحصار وراثت، به سامانه عدل ایران مراجعه نمایید. برای ورود به این وب‌سایت، کافی است عبارت "سامانه خدمات الکترونیک قضایی" را جستجو کنید یا از آدرس adliran.ir وارد سامانه شوید. سپس از بین خدمات مختلف، بر روی "سامانه اطلاع رسانی پرونده" کلیک کنید. در مرحله بعد، وارد قسمت اطلاع رسانی پرونده شده و با وارد کردن کد ملی و رمز عبور، به سامانه وارد شوید. با این اطلاعات وارد شده، می‌توانید وضعیت پرونده انحصار وراثت خود را بررسی و پیگیری کنید.

انحصار وراثت حقوق بازنشستگی

طبق قوانین بازنشستگی، حقوق بازنشستگان تحت شرایط خاصی به فرزندان و همسر ایشان تعلق می‌گیرد. این حقوق به دختران مجرد، پسران تا ۲۰ سالگی (با ارائه گواهی تحصیل تا ۲۵ سالگی) و همسر به صورت مادام‌العمر تعلق می‌گیرد.

برای تقسیم حقوق بازنشستگی بین وراث یا انحصار وراثت حقوق بازنشستگی، ابتدا باید گواهی انحصار وراثت را دریافت کنید. این اقدام نیازمند تکمیل فرم استشهادیه انحصار وراثت و مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی است. سپس با ارائه این مدارک به همراه گواهی فوت و سایر مدارک مربوطه، به شورای حل اختلاف مراجعه می‌کنید تا گواهی انحصار وراثت و گواهی تقسیم و تحریر ترکه صادر شود.

انحصار وراثت حقوق بازنشستگی باید توسط فرزندان دختر، پسران، همسران، مادران و پدران فرد متوفی انجام شود. حقوق بازنشستگی درصد مشخصی به هر فرد تعلق خواهد گرفت. به طور مثال، سهم همسر متوفی ۵۰ درصد حقوق بازنشستگی خواهد بود و سهم فرزندان ۲۵ درصد از این حقوق را به‌دست خواهند آورد. در صورت حضور پدر و مادر متوفی، نیز ۲۰ درصد از حقوق بازنشستگی به آنها تعلق خواهد گرفت.

انحصار وراثت افراد خارج از کشور

موارد جالب در خصوص انحصار وراثت این است که حتی افرادی که در خارج از کشور اقامت دارند و ادعا می‌کنند که به آنها ارث رسیده است، می‌توانند این فرآیند را انجام دهند. وارث پس از فوت فرد متوفی می‌تواند به کنسولگری ایران در آن کشور مراجعه کرده و مدارک خود را ارائه کند. برای این منظور، ارائه گواهی فوت متوفی، چه در داخل کشور و چه در خارج از کشور، انجام می‌شود و اداره ثبت احوال آن را ثبت می‌کند.

پس از این مراحل، فرد باید مدارک خود را به یک وکیل متخصص ارسال کرده و با مراجعه به شورای حل اختلاف، سایر مراحل انحصار وراثت انجام شود. ارائه وکالتنامه به وکیل در این فرآیند ضروری است.

هنگامی که فردی درگذشته و فیش حج او برای ورثه باقی مانده باشد، ورثه می‌توانند به فروش فیش حج اقدام یا آن را به صورت ارث در بین خود تقسیم کنند. انحصار وراثت فیش حج نیازمند رضایت تمام ورثه خواهد بود. در صورتی که همه ورثه با این تقسیم رضایت داشته باشند، می‌توانند یک نفر را به عنوان نماینده انتخاب کرده و او را به حج فرستاده و یا ما به تفاوت هزینه فیش حج به بقیه ورثه پرداخت کنیم.

این ترتیبات نیازمند توافق کلیه ورثه است تا فرآیند انحصار وراثت فیش حج به صورت موفقیت‌آمیز انجام شود.

گروه وکلای عدل جو برای شما چه می‌کند؟

گروه وکلای عدل جو با بهترین وکیل خوب برای انحصار وراثت در کنار شما با تیمی از وکلای مجرب و خوش سابقه، آماده خدمت رسانی در زمینه اخذ گواهی انحصار وراثت در کمترین زمان ممکن و مناسب ترین هزینه به شما عزیزان گرامی می باشد. عزیزانی که سامانه ثنا ثبت نام نکرده اند، دیگر نیازی به مراجعه به دفتر خدمات الکترونیک قضایی نیست، گروه وکلای عدل جو در هرساعتی از مراجعه شما سروران، این امر را محقق می سازد.