مطالب حقوقی
حق مسکن ضمن عقد
شرط حق مسکن زوجه اولین قدم برای شروع یک زندگی مشترک تهیه یک منزل برای سکونت است. این امر یعنی تهیه منزل جهت سکونت یکی از شرایط لازم و ضروری است که به ممکن است حامل اختلافات و بحث ها میان زوجین باشد. در نظام قانونی ایران اصل بر این است که زن باید در منزلی که شوهر برای سکونت تعیین کرده است زندگی کند، مگر در حالتی که زوج اختیار تعیین مسکن را به زوجه داده باشد. به عبارت دیگر این امکان وجود دارد که زن در ضمن عقد نکاح در صورت موافقت و قبول شوهر حق و اختیار تعیین مسکن و شهر محل زندگی را داشته باشد. حال اگر مرد در مورد آماده سازی مسکن جهت سکونت کوتاهی کند، زن می تواند از طریق دادگاه او را ملزم به تهیه مسکن کند. نظر به اینکه مقدمه تمکین وجود مسکن مناسب و در خور شأن زوجه میباشد و فراهم نمودن موجبات تمکین به عهده شوهر است، بنابراین تهیه مسکن از طرف زوج، مقدمه تمکین می باشد و احراز فراهم بودن مقدمات تمکین حسب مورد بر عهده دادگاه است و اگر اظهارات زوجین دال بر آن باشد، نیاز به بررسی دیگری نیست. مطابق ماده ۱۱۱۴ قانون مدنی زن باید در منزلی که شوهر تعیین می کند زندگی کند. در واقع یکی از جلوه های تمکین، سکونت زن در منزلی است که شوهر تهیه کرده است. از طرفی ماده ۱۱۱۹ و ۱۱۱۴ قانون مدنی این اجازه را صادر کرده است که به صورت شرط ضمن عقد، اختیار تعیین مسکن به زوجه واگذار گردد که در این خصوص در ادامه توضیح بیشتری داده خواهد شد اما ملاک برای تعیین مسکن برای زن به طور کلی شأن اوست و نه توانایی شوهر. به این صورت که قانونگذار حسب ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی مسکن را از موارد نفقه قرار داده است که تهیه آن بر عهده شوهر است و در تعیین نفقه دادگاه و کارشناس تعیین نفقه می بایستی شان زن را ملاک عمل قرار دهند و نه توانایی مالی یا شأن شوهر را . مسکن در حد شأن زوجه ارتباط مستقیمی با درخواست تمکین شوهر در دادگاه دارد زیرا شوهر برای رسیدن به حکم تمکین یا اجرای موفق آن و استفاده از ثمرات آن، مکلف است که منزل مناسب شأن زوجه با وسایل مورد نیاز برای زندگی زناشویی تهیه نماید. حال اگر زنی حق تعیین مسکن داشته باشد گذشته از این که می تواند مستقلا از دادگاه الزام به تهیه مسکن مستقل شوهر را تقاضا کند در دعوای تمکین شوهر نیز موثر است و شوهر بایستی با توجه شرط مذکور و پس از تعیین از طرف زن، منزل مستقل تهیه نماید.
اخذ گواهی انحصار وراثت توسط طلبکار
چگونگی اخذ گواهی انحصار وراثت توسط طلبکار (غیرورثه) انحصار وراثت ذینفع در مواردی مطرح می‌شود که شخصی غیر از وراث از ماترک متوفی ادعای سهم خواهی کند. پس از فوت متوفی ماترک وی مطابق قانون بین ورثه تقسیم می‌گردد. اما به جز ورثه، اشخاص ذینفع نظیر طلبکار و وصی نیز میتوانند درخواست حصر وراثت کنند. شخص طلبکار برای وصول طلب خود از ماترک متوفی سهم خواهی می‌کند. وصی نیز شخصی است که به موجب وصیت‌نامه متوفی مأمور به انجام وصیت است و احتمالاً لازم است به ماترک دسترسی داشته باشد. ذینفعان با ارائه مدارک میتوانند دادخواست خود را به شورای حل اختلاف ارائه کنند. به عنوان مثال طلبکار می‌بایست اسناد طلب، و وصی باید وصیت‌نامه متوفی را ارائه کند. در این نوشتار به نحوه گرفتن گواهی انحصار وراثت توسط ذی نفع می‌پردازیم. نکته کاربردی که باید بدانیم این است که لزوماً یکی از ورثه نباید درخواست صدور گواهی حصر وراثت کند. قانون حصر وراثت چنین است که اگر شخصی نفعی در گواهی مذکور هم دارد می تواند با اثبات آن دادخواست حصر وراثت متوفی را به شورا تقدیم کند. مثلاً فرض کنید شما چکی از شخصی دارید که فوت شده است بدیهی است که بایستی بر علیه وراث اقامه دعوی کنید و وراث هم به هر دلیل انحصار وراثت نکرده اند و یا شما (طلبکار) به آن دسترسی ندارد. در اینجا صاحب و دارنده چک می تواند تقاضای صدور انصار وراثت متوفی صاحب چک را کند. مراحل انحصار وراثت توسط طلبکارمتوفی در ابتدا شخص ذینفع می‌بایست برای دریافت استشهادیه محضری اقدام کند. استشهادیه محضری فرمی است که در آن 3 نفر شاهد، نام و تعداد وراث را در دفتر اسناد رسمی تأیید نموده و امضا می‌کنند. برای این منظور، شخص ذینفع می‌بایست فرم استشهادیه محضری را با امضای 3 شاهد تکمیل نموده و سردفتر آن را گواهی نماید. در مرحله بعد، متقاضی باید به دفاتر خدمات قضایی مراجعه نماید. ذینفع در دفتر الکترونیک خدمات قضایی با ارائه مدارک لازم، فرم دادخواست صدور گواهی حصر وراثت را تکمیل می‌کند. با انجام این مراحل، صدور گواهی به شورای حل اختلاف ارجاع داده می‌شود.
تعویض شناسنامه بعداز طلاق توافقی
تعویض شناسنامه بعد از طلاق توافقی تعویض شناسنامه بعد از طلاق به معنای پنهان کردن ازدواج یا ازدواج های قبلی نیست بلکه صرفا به عنوان یک اقدام جهت حفظ حریم شخصی و خصوصی افراد به حساب می آید . کسی که نیت ازدواج دوم یا سوم دارد باید زندگی گذشته خود را از شریک زندگی آینده اش پنهان کند که البته برای طرف مقابل هم می تواند از ثبت احوال استعلام بگیرد و گذشته خصوصی همسرش مطلع گردد در حال حاضر چندین سازمان و نهاد خصوصی و دولتی به صورت آنلاین با ثبت احوال همکاری می کنند تا با آسانی هرچه تمام تر زوجین بتوانند استعلام گذشته یکدیگر را بگیرند . طلاق قبل از رابطه جنسی رخ داده باشد البته اگر دختر در دوران عقد طلاق بگیرد و باکره باشد و با حکم دادگاه شناسنامه را تعویض کند و نام همسر را از آن حذف کند از آنجایی که وی باکره است عنوان فریب در ازدواج محسوب نمی‌شود». طلاق بعد از رابطه جنسی رخ داده باشد در این حالت اداره ثبت احوال از حذف نام همسر سابق از شناسنامه خودداری می کند. اما در رویه عملی برای این عمل راهکارهایی وجود دارد که وکیل متخصص ثبت احوال گروه وکلای عدل جو برای این موارد انجام می دهد. در مواردی که زنی خواهان حذف نام همسر سابق خود باشد باید فردی را به عنوان خواستگار به یکی از دفاتر ثبت ازدواج و طلاق معرفی کند و گواهی سر دفتر را مبنی بر خواستگاری و تمایل به عقد از سوی طرفین را به ثبت احوال ارائه دهد. در این صورت با این اقدام ثبت احوال شناسنامه المثنی صادر می کند و نام همسر سابق را در آن ذکر نمی کند.
ثبت واقعه ولادت
ثبت واقعه ولادت ولادت هر طفل در ايران اعم از اينكه پدر و مادر طفل، ايراني يا خارجي باشند بايد به نماينده يا مامور ثبت احوال و ولادت اطفال ايرانيان مقيم خارج از كشور به مامور كنسولي ايران در محل اقامت و اگر نباشد به نزديكترين مامور كنسولي و يا به سازمان ثبت احوال كشور اعلام گردد. ثبت ولادت بايد مستند به تصديق پزشك يا ماماي رسمي یا موسسه اي كه طفل در آنجا متولد گرديده است باشد، در غير اين صورت واقعه به تصديق دو نفر گواه ثبت مي شود. مهلت اعلام ولادت پانزده روز از تاريخ ولادت طفل است. مدارک و منضمات مورد نیاز جهت طرح دعوای ثبت واقعه ولادت 1- تصویر مصدق سند ازدواج (اجباری) 2- تصویر مصدق گواهی ولادت (اجباری) 3- به همراه داشتن كارت ملي جهت احراز هويت و كارت عابر بانك جهت پرداخت هزينه ي دادرسي الزامي است. * در صورت عدم وجود مدارك اختياری فوق می توانيد يكی از دلایل ذيل را ارائه نماييد. 1- استماع شهادت شهود و مطلعين. 2- تحقيقات محلي. 3- درخواست استعلام. 4- معرفی به پزشکی قانونی. 5- شماره پرونده استنادي. 6- سایر دلایل و مستندات چه اشخاصی عهده دار امضاء و اعلام ثبت واقعه ولادت هستند؟ ۱- پدر یا جد پدری ۲- مادر در صورت غیبت پدر و در اولین موقعی که قادر به انجام این وظیفه باشد . ۳- وصی یا قیم یا امین ۴- اشخاصی که قانوناً عهده دار نگهداری طفل باشد ۵- متصدی یا نماینده موسسه ای که طفل به آنجا سپرده شده است. ۶- صاحب واقعه که سن او از ۱۸سال تمام به بالا باشد.
شرط حق طلاق ضمن عقد
حق طلاق به صورت شرط ضمن عقد اگر بین زوجین توافق شده است که وکالت درطلاق به صورت شرط در سند ازدواج توسط سردفتر مجری ثبت ازدواج نوشته شود بهتر است که از متن زیر که به عنوان نمونه شرط ضمن عقد وکالت در طلاق است استفاده کنید. در نوشتن شرط ضمن عقد دقت شود که به صورت شرط نتیجه باشد و نه شرط فعل. مضافا بر اینکه کامل باشد. شوهر باید دقت کند که وکالتی که به همسرش می دهد طلاق با بذل کل مهریه است یا بخشی از مهریه. در زیر دو نمونه شرط ضمن عقد وکالت در طلاق ارائه شده است. ضمن عقد نکاح زوج به زوجه وکالت داده است برای طلاق خلع با حق قبول بذل کل مهریه و حقوق مالی در قبال طلاق با اسقاط حق تجدید نظر و فرجام خواهی و همچنین تعیین تکلیف در خصوص حضانت و نفقه فرزندان مشترک آتی با حق توکیل به غیر برای تمام موارد مذکور . ضمن عقد نکاح زوج به زوجه وکالت داده است برای هر نوع طلاق با حق قبول بذل هر مقدار از مهریه با اسقاط حق تجدید نظر خواهی و فرجام خواهی و همچنین تعیین تکلیف در خصوص حضانت و نفقه فرزندان مشترک آتی با حق توکیل به غیر برای تمام موارد مذکور. نمونه هایی از شروط ضمن عقدی که در سندهای ازدواج قید نشده شرط های زیر از جمله شروطی هستند که در سندهای ازدواج قید نشده اند ، ولی زن و شوهر می توانند آنها را در سند ازدواج بگنجانند: شرط تحصیل شرط اشتغال شرط اجازه خروج از کشور شرط وکالت زن در طلاق
حذف نام همسر از شناسنامه
حذف نام همسر از شناسنامه در این رابطه به ماده ۳۳ قانون ثبت احوال استناد می‌شود که چنین ذکر می‌کند: «کلیه وقایع ازدواج و طلاق یا وفات زوج یا زوجه و رجوع و بذل مدت و فسخ نکاح باید در دفاتر ثبت کل وقایع ثبت شود ولی در شناسنامه به شرح زیر انعکاس خواهد یافت: در المثنای شناسنامه مرد یا زن آخرین نکاح و طلاق یا بذل مدت و در صورت تعدد زوجات، آن تعداد ازدواج که به قوت خود باقی است، منعکس خواهد شد. ازدواج و طلاق غیرمدخوله در المثنای شناسنامه درج نخواهد شد». گرچه در این موارد استثناهایی نیز وجود دارد که در ادامه به آن می‌پردازیم. همان طوری که از نص ماده برمی‌آید، تنها زوجه و زوجی که بین آنها نزدیکی (عمل جنسی) واقع نشده باشد آن هم پس از صورت گرفتن طلاق، میتوانند در شناسنامه‌ی المثنی نام همسر پیشین و ازدواج و طلاق مربوط به آن را حذف کنند. در صورتی که زن غیر مدخوله باشد (یعنی رابطه‌ی جنسی نداشته باشد) و طلاق به آن شرایط صادر شود، مرد نیز می‌تواند با دریافت شناسنامه‌ی المثنی، نام همسر پیشین و طلاق ثبت‌شده را از شناسنامه پاک کند. نحوه حذف نام زن از شناسنامه مرد نحوه حذف نام زن از شناسنامه مرد بدین صورت است که مرد بعد از ثبت ازدواج دوم خود می تواند با در دست داشتن مدارک از جمله کارت ملی و شناسنامه و سند طلاق و ازدواج دوم و غیره ، می تواند به اداره ثبت احوال یا دفاتر پیشخوان دولت مراجعه نماید و درخواست حذف نام همسر اول خود را ارائه نماید . در رابطه با این مقرره توجه به چند نکته قابل توجه است: 1. حذف نام همسر اول از شناسنامه منوط به انتخاب همسر دوم و نیز ثبت رسمی ازدواج و ثبت نام ایشان در شناسنامه فرد است. بنابراین به صرف انتخاب همسر و معرفی آن نمی توان از این مقرره قانونی استفاده کرد. 2. اما در پاسخ معترضان به این مقرره باید بیان داشت که حذف نام از شناسنامه در این مورد صرفاً پس از وقوع ازدواج دوم و ثبت آن صورت می گیرد، لذا همسر دوم از ازدواج پیشین همسر خود مطلع خواهد شد. از طرفی دیگر اقدام به حذف نام همسر قبلی از شناسنامه علاوه بر کاهش بار روانی موجود، موجب ارائه راحت تر شناسنامه در جاهای مختلف است، چه اینکه عمدتاً مسائلی اینچنینی در زمره خصوصی ترین مسائل افراد است و دلیلی ندارد که همگان از آن ها با خبر باشند. این در حالی است که با صدور گواهی تجرد باید بیان داشت که زن و مرد پیش از ازدواج می توانند با اخذ گواهی تجرد از ازدواج قبلی همسر آینده خود مطلع شوند.
تغییر توافقات در طلاق توافقی
تغییر صورتجلسه در طلاق توافقی تا قبل از صدور رای در زمانی که زوجین یا وکیل آنان، صورتجلسه ای را بر مبنای توافقات فی ما بین، تنظیم نموده و بر مبنای آن دادخواست طلاق توافقی را تقدیم دادگاه می نمایند، اگر بخواهند، می توانند در جلسه دادرسی و در شعبه دادگاه، توافقات خود را تغییر داده و آن توافقات برای دادگاه ملاک صدور رای بوده و در رای منعکس می گردد. تغییر صورتجلسه در طلاق توافقی بعد از صدور رای قطعی : در مرحله ای که رای دادگاه و گواهی عدم امکان سازش صادر گردیده و زوجین می بایست ظرف سه ماه به دفتر طلاق جهت ثبت آن مراجعه نمایند، باز هم امکان تغییر توافقات وجود دارد و بر این اساس زوجین باید با اقرار کتبی خود در دفتر طلاق، توافقات خود را تغییر دهند و آن توافقات جدید در سند طلاق نوشته می شود. نکته قابل توجه این است که تغییر صورتجلسه نباید به گونه ای باشد که ماهیت طلاق توافقی را تغییر دهد. تغییر صورتجلسه در طلاق توافقی پس از ثبت در دفتر طلاق : در این مرحله نیز امکان تغییر صورتجلسه وجود دارد. یعنی بعد از ثبت طلاق توافقی در دفتر طلاق نیز، زوجین میتوانند طی یک صورتجلسه، توافقات خود را تغییر دهند و این سند عادی که به امضا و اثر انگشت آنان می رسد، در دادگاه قابلیت استناد خواهد داشت. سخن آخر : اگر هر کدام از زوجین تا قبل از صدور رای پشیمان شوند پرونده بسته خواهد شد و توافقات قبلی از درجه اعتبار ساقط است.
الزام به صدور شناسنامه و اصلاح تغییر تاریخ تولد
الزام به صدور شناسنامه طبق ماده‌ی ۱ اصلاحی قانون ثبت احوال، صدور شناسنامه برای اتباع ایرانی از وظایف اداره ثبت احوال است. با این حال، اگر شخصی که فاقد شناسنامه باشد به ادعای ایرانی بودن، الزام اداره ثبت احوال را به صدور شناسنامه برای خود درخواست کند، دعوای او در دادگاه قابل رسیدگی است. البته الزام اداره ثبت احوال به صدور شناسنامه منوط به آن است که به طریقی که در قانون ثبت احوال پیش‌بینی شده احراز شود که متقاضی، شرایطی که در آن قانون برای صدور شناسنامه مقرر شده است، از جمله شرایط موضوع ماده ۴۵ اصلاحی قانون (هویت و تابعیت) را دارد یا نه.شخص فاقد شناسنامه (اگر بالغ باشد) و ولی یا قیم او (اگر نابالغ باشد) یا وکیل آنها باید دادخواست « الزام به صدور شناسنامه » به طرفیت « اداره ثبت احوال » به دادگاه عمومی ارائه کند. مدارک مورد نیاز جهت دریافت شناسنامه فردی که فاقد شناسنامه است می‌بایست ۱- شهادت‌نامه صادقانه که مشخصات خود و پدر و مادرش را شامل می‌شود به همراه داشته باشد. فرد متقاضی می‌بایست از قبل شناسنامه ای برایش صادر نشده باشد و تابعیت ایران را نیز داشته باشد. ۲- شهادت‌نامه او باید به امضا حداقل سه شاهد رسیده باشد. ۳- دوازده قطعه عکس ۴*۳ به ثبت احوال .امضا افراد شاهد می‌بایست مورد تایید قرار بگیرد. مورد تایید این امضاها در شهرها توسط دفتر اسناد رسمی تایید می‌شود و در بخش‌ها روستا به تایید مراجع انتظامی خواهد رسد. اگر فرد متقاضی مورد حمایت موسسه های عام المنفعه ای قرار داشته باشد داشتن گواهی حمایت آن موسسه می‌تواند ملاکی برای پذیرش درخواست او باشد. عکس های که فرد به منظور دریافت شناسنامه ارائه می‌کند باید با چهره و ویژگی های ظاهری او در زمان مراجعه مطابقت کامل داشته باشد. ۴- فرد متقاضی باید حکم احراز نسب و گواهی حصر وراثت و اقرارنامه رسمی را بر حسب مورد خودش ارائه کند. ارائه مدارک اثبات نسب از جمله دادنامه حصر وراثت یا حکم نسب در صورت فوت پدر ، اقرار نامه رسمی یا اقرار نامه تنظیمی در محل اداره ثبت احوال با حضور والدین ۵- قبض پرداخت تعرفه بابت هزینه صدور شناسنامه
وکالت در حق طلاق
اعطای وکالت درطلاق به زوجه : اگر زوج به زوجه برای طلاق وکالت بدهد، او می‌تواند بدون حضور شوهر خود به کمک وکیل برای طلاق توافقی اقدام کند. بهتر است وکالت اعطا شده به زوجه به صورت مطلق باشد، چراکه وکالت مشروط و معلق به راحتی قابل اجرا نیست و زوجه باید ابتدا ثابت کند که شرط ذکر شده در سند وکالت محقق شده تا بتواند از وکالت اخذ شده استفاده کند. یک نکته قابل ذکر این است که در حقوق چیزی تحت عنوان انتقال حق طلاق معنا ندارد. زیرا حق طلاق متعلق به مرد است و قابل واگذاری نیست. آن‌چه که زوج به زوجه می‌دهد، وکالت در طلاق است. به این معنی که زن می‌تواند به وکالت از شوهر، از او طلاق بگیرد. اعطای وکالت طلاق به زوجه، ضرری برای زوج به همراه ندارد. زیرا این وکالت به معنی سلب حق طلاق از مرد نیست. به عبارت دیگر، مرد همچنان می‌تواند از همسر خود طلاق بگیرد و با وکالت، صرفا به زوجه نیز این امکان را می‌دهد. در نهایت لازم به ذکر است که حتی اگر وکالت در طلاق در سند ازدواج ذکر شده است، باز هم زوجین برای رسمی کردن آن به دفتر اسناد رسمی مراجعه کنند. زیرا در عمل بسیار دیده شده که اجرایی کردن طلاق از سوی زوجه زمانیکه وکالت در طلاق صرفا در عقدنامه ذکر شده، با مشکل مواجه شده است. مراحل طلاق با داشتن وکالت : اگر وکالت در طلاق زوجه، کامل باشد در حال حاضر در شهر تهران با توجه به رویه دادگاه ها، در کمتر از یک هفته دادنامه طلاق توافقی صادر می شود و پس از آن زوجه در ظرف ۳ ماه با در دست داشتن حکم دادگاه (گواهی عدم امکان سازش) و وکالت در طلاق، می تواند به یکی از دفاتر رسمی طلاق برای ثبت آن مراجعه کند. نکته ای مهم در مراحل طلاق با داشتن حق طلاق باید در نظر داشت این است که اگر زنی در وکالتنامه، وکالت در اسقاط حق تجدید نظر و فرجام خواهی را نداشته باشد بیشتر دادگاه ها قطعیت گواهی عدم امکان سازش را موکول به گذشتن مهلت تجدید نظر و فرجام خواهی یعنی ۴۴ روز بعد می کنند.
